نهضت ملی شدن صنعت نفت یکی از تاثیرگذارترین وقایع تاریخ معاصر ایران محسوب می‌شود. نهضتی که در راس آن جبهه ملی به رهبری مصدق بود و تلاش کرد ایران را از بند استعمار و استثمار برهاند. در این میان، نقش نیروهای اجتماعی مختلف در به ثمر رسیدن این هدف بر کسی پوشیده نیست.

با پایان جنگ اول جهانی و فروپاشی امپراطوری عثمانی، در برخی از مناطق آن خلا قدرت پدید آمد. یکی از این مناطق اراضی فلسطینی نشین بود که شامل مسلمانان، مسیحیان و یهودیان می‌شد. این امر بهانه را به دست دول غربی و در راس آن انگلستان داد تا با تاسیس کشوری یهود، بذر یکی از مهم‌ترین منازعات خاورمیانه در چند قرن اخیر را بکارد. این روند به خصوص با وقوع جنگ دوم ...

در دوران پهلوی، ارتش ایران با فساد گسترده در سیستم کارگزینی و انتصابات مواجه بود. این فساد، مانع از پیشرفت افسران لایق و موجب ترویج بی‌لیاقتی در میان مقامات می‌شد.

متن كامل لايحه دفاعيه دكترمصدق نخست وزير در دادگاه غير قانوني تجديد نظر و ارائه ايرادات راجع به نواقص پرونده مثل عدم تحقيق در كودتاي ادعائي 25 مرداد و عدم صلاحيت دادگاه بدليل صلاحيت ديوان كشور در رسيدگي به اتهام نخست وزير و عدم حضور هيات منصفه در دادگاه ، ايراد به عزل خود در 25 مرداد كه بايد به تصويب مجلسين باشد نه به اختيار شاه و شرحي از انتخاب رياست ...

در دوره حکومت پهلوی دوم، موضوع وابستگی به کشورهای غربی عامل مهمی در دستیابی افراد به مناصب سیاسی بود. درواقع تا قبل از کودتای 28 مرداد، موضوع انگلوفیل بودن اهمیت زیادی داشت و تا حدودی در تعیین نخست‌وزیران وقت مؤثر بود.

در متن پیشنهاد تصویب شده، آمده بود: «به ‌نام سعادت ملت ایران و به‌منظور كمك به تأمین صلح جهانی، امضاكنندگان ذیل پیشنهاد می‌نمايیم كه صنعت نفت ایران در تمام مناطق كشور بدون استثنا ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اكتشاف، استخراج و بهره‌برداری در دست دولت قرار گیرد.»

وقتی مصدق، موضوع ملی شدن نفت را مطرح کرد، انگلیس تلاش کرد تا از هر وسیله‌ای استفاده کند تا مانع از تحقق این موضوع شود. انگلیس در را راستای این هدف، ابتدا از در مسالمت‌آمیز وارد شد تا وجهه سیاسی خود را حفظ کند. روش انگلیس در اتخاذ ابزارهای مسالمت‌آمیز، طرح چندین پیشنهاد بود. یکی از این پیشنهادها، پیشنهاد استوکس بود. این پیشنهاد در ابتدا با نظر مساعد ...

محاکمه دکتر محمد مصدق و سرتیپ ریاحی، یکی از وقایع تاریخ معاصر ایران است که در سال 1332 (1953 میلادی) پس از کودتای 28 مرداد به وقوع پیوست. این محاکمه نه تنها به عنوان یک رویداد قضایی، بلکه به دلیل زمینه‌های سیاسی و اجتماعی آن، اهمیت زیادی دارد.

اختلاف و جدایی آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق یکی از فصل‌های غم‌انگیز تاریخ معاصر ایران است. گرچه اختلاف این دو رهبر سیاسی به دلیل برخی از مسائل جدی روی داد؛ اما به نظر می‌رسد برخی از افراد نیز با دلایل خاص خود به اختلافات دامن می‌زدند

دکتر مصدق یکی از رهبران ملی‌گرای ایران است که نام او در قضیه ملی شدن صنعت نفت ایران بر سر زبان‌ها افتاد. با این حال دکتر مصدق در جریان تحولات مرداد 1332 که از آن با عنوان کودتا نام برده شده است، به تیتر اول بسیاری از روزنامه‌ها و اخبار مهم آن روزها تبدیل شد.

مصدق از معدود شخصیت‌های سیاسی ایران است که وقتی نام خود را به عنوان یک فعال و مبارز سیاسی مطرح کرد، بسیاری از گروه‌های سیاسی و مذهبی از او حمایت کردند. او توانست نظر مساعد هر دو طیف راست و چپ را جلب کند. هر چند در رابطه با حمایت چپ‌ها از او دیدگاه‌های متناقضی وجود دارد. با این حال او طرفداران زیادی از هر دو جناح داشت

دکتر مصدق را یکی از بزرگ‌ترین عاملان اجرایی سیاست ناسیونالیسم منفی یا موازنه منفی می‌دانند. اما منظور از موازنه منفی چیست و چرا دکتر مصدق این سیاست را اتخاذ کرد؟ ناسیونالیسم منفی در زمان مواجهه دکتر مصدق با موضوع ملی شدن نفت اتخاذ شد

دکتر مصدق یکی از شخصیت‌های ملی گرا در تاریخ معاصر ایران است که طرفداران و مخالفان خاص خود را دارد. اما باید توجه داشت در تقابل میان او و شاه طبعا جامعه ایرانی با همه انتقاداتی هم که می توانست به مصدق داشته باشد، او را به شاه ترجیح می دادند

سقوط دکتر مصدق از قدرت که به واسطه همکاری شاه و عوامل غربی به وجود آمد؛ فرصت مناسبی را جهت نفوذ گسترده غرب در امور داخلی کشور به وجود آورد. غرب و در راس آن آمریکا توانستند به اشکال مختلف از جمله قرارداد کنسرسیوم، منافع خود را تامین کنند

یکی از اشتباهات مصدق که باعث شکست او ودر نهایت کودتا علیه او شد، عدم پیش‌بینی و درک درست از وضعیت اقتصادی کشور بود. مصدق تصور می‌کرد، اداره کشور بدون نفت بسیار آسان است و از راه‌های جایگزین می‌توان اقتصاد را نجات داد. همچنین او می‌پنداشت که انگلیس به نفت ایران وابسته است و مجبور است دیر یا زود با مصدق سازش کند، اما اینگونه نشد.

اگر بخواهیم عوامل پیروزی مصدق در نهضت ملی نفت و قیام 30 تیر را به دقت واکاوی کنیم باید بگوییم او ضمن بهره‌مندی از هوش و ذکاوت سیاسی، از همراهی ملیون و مذهبیونی چون آیت‌الله کاشانی، حسین مکی، مظفر بقایی و... برخوردار بود. مصدق با همراهی دوستان خود که بسیاری از آنان عضو جبهه ملی نیز بودند، توانست در جنبش‌هایی چون جنبش 30 تیر 1331 پیروز میدان گردد.

در جریان تحولات نهضت ملی شدن نفت، نخستین بار که در محافل و مجامع ایران رسماً اعلام گردید که در ایجاد وقایع خونین سی ام تیر ماه 1331 دولت امریکا و انگلستان دست داشته اند، در تاریخ 17 آذر 1331 در روزنامه اطلاعات و در تاریخ 23 آذر 1331 در مجلس شورای ملی اعلام شد

کودتا هنوز، مصداقی از دخالت آمریکا در امور کشورهای دیگر است؛ آنچه که به باور «نوام چامسکی» در ساختار سیاسی ایالات متحده نهادینه گردیده است و در نتیجه رفتار آن کشور در حوزه‌ی نظام‌ بین‌الملل، برآیندی از منافع و انگیزه‌های داخلی و آمادگی محیط بین‌الملل برای تجاوز و مداخله را نشان می‌دهد

پس از پنج روز تظاهرات خونین و پُرتلفات در تهران و چندین شهر دیگر، سی ام تیرماه 1331 (در سال 1952 مصادف با 21 جولای) شاه که خودرا در خطر حذف شدن دید به ناچار تسلیم شد و علاوه بر نخست وزیری، حاضر شد که وزارت جنگ را هم به محمد مصدق بسپارد. شاه بعد از ظهر آن روز و در اوج تظاهرات، از مصدق خواست که باردیگر ریاست دولت را برعهده گیرد و قبول کرد که سلطنت کند،...

پس از تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ شمسی در مجلس سنا، دکتر مصدق به عنوان نخست‏وزیر ایران درصدد اجرای این قانون برآمد. دولت ایران در این زمان، آمادگی داشت که خود مستقیما نفت را صادر نماید. از آن طرف با خلع‏ید از شرکت نفت انگلستان که از سال‏‌ها قبل بر چاه‌‏های نفت ایران خیمه زده بود، دولت این کشور را به عکس‌العمل واداشت و کشتی جنگی ...